Als eerstejaars geneeskundestudent mocht ik even snuffelen bij een dagbehandeling voor dementerenden, vaak gepaard met Parkinson. De cliënten uit de dagbehandeling verschilden onderling enorm. De een kon niet meer praten of iets van communiceren en de ander kon nog een gezellig bakje koffie met je doen, maar je naam hoefde je niet na te vragen. Ik was ontzettend zenuwachtig, ik voelde me toch een beetje zo’n brugpieper die net kwam kijken. Geen idee wat me te wachten stond, want wat is een dagbehandeling?
Mensen komen ’s ochtends met zo’n taxibus (je kent ze wel) naar de dagbehandeling, brengen daar hun dag door en rond het einde van de middag gaan ze weer naar huis. Ik dacht wat moet ik hier? Ik was ongelofelijk zenuwachtig… maar ik had het voor geen goud willen missen.
Een dag ziet er ongeveer zo uit: bij binnenkomst een lekker kopje koffie of thee met een koekje natuurlijk. Dan is het tijd dat de eerste alvast naar de fysiotherapie vertrekken. De rest bespreekt gezamenlijk even de krant, de begeleider leest dan stukjes voor en daar wordt soms druk over gebabbeld en bij andere cliënten krijg je soms enkel geluiden als respons. Dan is het tijd voor wat geheugenspellen met de groep of iets anders. Dan wordt er geluncht en na de lunch doen de meeste even een dutje. Na het dutje is het tijd voor koffie en weer een activiteit en zo komt de dag wel weer aan een eind.
Op een dag mocht ik met een groepje gezellige cliënten naar een zanggroepje. De dementie van mijn cliënten in deze situatie is vergevorderd. Ik kon me er bijna niks bij voorstellen, moet ik nu met ze gaan zingen? We kwamen aan bij het zanggroepje en we mochten ergens in de cirkel komen zitten, de rollators van zo’n 20 mensen stonden in de hoek geparkeerd.
“Ik ga even aan de dagverslagen werken, als er iets is dan kun je me bellen op het noodnummer.” En daar zat ik dan. Ik kreeg samen met een van mijn cliënten een klapper op schoot, "we konden wel delen" zei ze. Toen kwam het repertoire van Willeke Alberti uit de doos… Ik pakte de songtekst er maar bij en ik moet toegeven dat ik voor een moment dacht, 'hoe gaat dit lopen?' Ik kan mevrouw nauwelijks uitleggen dat we even in een andere ruimte zijn gaan zitten en nu gaat de piano ook nog eens lawaai maken en iedereen gaat zingen? Maar toen gebeurde het, ‘Spiegelbeeld’ van Willeke Alberti werd ingezet. Ik vroeg mevrouw of ze het kende en ze zei trots 'ja'. Het lied begint en mevrouw begint uit volle borst mee te zingen. Ik wist niet wat me overkwam. De tekst vloeide over haar lippen en ze bloeide helemaal op. De tekst van het lied kwam plots heel hard binnen:
“Spiegelbeeld vertel eens even ben ik heus zo oud als jij?” “Ik ging zo graag nog een keertje terug naar de klas.” “Spiegelbeeld, ik kan je haten want je geeft geen dag terug. Waarom gaan toch al die jaren als je jong bent zo vlug? Ik ben wel jong maar er is toch al zoveel herinnering. Spiegelbeeld uit al die jaren vergeet ik geen ding.”
Alles waar ik over sprak met de cliënten ging over heel erg vroeger, de schooltijd, de carnavalsfeesten, de familie die er toen was, maar het nu wordt is nauwelijks bespreekbaar.
Na een uurtje liepen we terug naar de dagbehandeling, mevrouw aan mijn arm en de rest hobbelde rustig achter mij aan met de rollators. Ik maakte de opmerking: “Dat was leuk he, al die liedjes?” “Liedjes? Waar heb je het over?” antwoordde ze en ik begon het deuntje maar te neuriën en mevrouw neuriede gezellig met me mee.
Het is dus helemaal niet zo spannend en moeilijk om met dementerende mensen te communiceren, want we zijn allemaal maar mensen. Dus waarom ik zo zenuwachtig was om voor het eerst zo dichtbij patiënten te mogen staan - ik weet het niet - want nu wil ik nooit meer anders!
