Hocus pocus pilates plas
In een ver, liefst exotisch land detoxen met Keltisch zeezout. Tien minuten pootjebaden in je eigen ochtendurine. Je coloncarcinoom aandachtig weg manifesteren. En last but not least: knijp regelmatig in de buste van je partner tegen borstkanker.

Open je 'socials' en grote kans dat je weer ergens ‘n verdachtmakend enthousiaste influencer dergelijke adviezen hoort rondbazuinen. Doordrenkt van de wetenschappelijke methode is het, zoals uit bovenstaande ondertoon moge blijken, verleidelijk iedere vorm van alternatieve geneeskunde af te schilderen als commercieel goed doordachte kwakzalverij. Hoe verhoud je je als medisch student op een respectvolle doch eerlijke manier tot dergelijke alternatief-geneeskundige beweringen en behandelingen – en patiënten met vragen hieromtrent? 

Baat het niet, dan schaadt het?
Verenigd in de nationale anti-kwakzalversbeweging VtdK trekken voornamelijk medici ten strijde tegen wetenschappelijk onvoldoende gefundeerde praktijken als homeopathie, orthomoleculaire geneeskunde en de methode van IJsgod Wim Hof – je weet wel, de man die altijd vrijwillig in een bak ijsklontjes gaat zitten hyperventileren. De VtdK ziet vanwege de niet zelden gebrekkige wetenschappelijke evidentie in de gedane gezondheidsclaims regelrechte misleiding, zo niet misbruik van de radeloosheid van soms ernstig zieke patiënten. Kanker is, voor zover we nu weten, met etherische crèmepjes niet weg te masseren en ook chronische migraine lijkt niet op een olie die spiritueel te verversen valt. Gevaarlijk bleek het recent ook nog eens: een ‘gedetoxte’ Nederlander belandde comateus op ‘n Mexicaanse IC nadat ze zes liter 'spoelingszout' had gedronken. Dit soort mediagenieke incidenten zijn natuurlijk betreurenswaardig, maar vermoedelijk zijn het niet meer dan schrijnende excessen. Wat is er mis met een tweewekelijkse energetische chakra-apk, als dat iemand met reumatische artritis helpt om de klachten te beteugelen?

Daar is an sich niets mis mee. Het wordt schadelijk zodra pseudowetenschappelijke alternatieven de reguliere medische zorg compromitteren en de patiënt zichzelf op basis van juridisch onbevlekte, maar inhoudelijk misleidende gezondheidsclaims onthoudt van een bewezen effectieve behandeling. Of, zoals het postcovidsyndroom laat zien, als patiënten tevergeefs peperdure, maar onbewezen behandelingen aangrijpen, wat zowel financieel als mentaal beschadigend kan zijn.

Toch gebiedt de eerlijkheid te zeggen dat ook mijn persoonlijke scepsis vervaagt in het licht van toenemende onzekerheid. Sinds lange tijd heb ik last van onverklaarde klachten, die m’n sociale, werk- en studieleven behoorlijk kunnen belemmeren. Regulier-geneeskundige behandelingen hebben tot dusver onvoldoende effect gesorteerd. Nu ken ik iemand met een eigen osteopathiepraktijk, die mijn dovemansoren al herhaaldelijk heeft bestookt met een aanbod. Waar ik osteopathie en het gehannes met bindweefsel altijd wezenloze quatsch vond, en dit feitelijk nog steeds vind, schurk ik met de groeiende lijst tegenvallende resultaten toch steeds meer aan tegen ‘n oriënterende osteopathische intake…

Homeo-empathie
Hoe kan de medische wereld omgaan met het als kool groeiende alternatieve aanbod?
Zoals met alles binnen de geneeskunde, lijkt ook hier het devies: haute couture medicine. Wat past bij de (zorg)behoeften en de normen, waarden en wensen van je patiënt? Vanuit welk cognitief punt vertrekt de patiënt richting homeopathie of acupunctuur, wat ligt ten grondslag aan de vragen die hij heeft of keuzen die hij maakt?
Zelf probeer ik uit de ivoren toren te dalen en de wittejassenalwetendheid, waarachter ik me heb verscholen om een gevoel van controle en houvast te ervaren, los te laten als het gaat om alternatieve geneeskunde. Nooit gedacht dat ik dit nog eens zou zeggen: laten we als medisch professionals (in spe) alternatieve geneeswijzen niet a priori afboeken als kolderiek gezwets, maar het bezien in het licht van de individuele zorgvraag van een patiënt!

Deze blog werd geschreven door Bram Verlangen. Heb je vragen of wil je over dit onderwerp meepraten? Stuur een bericht naar klantenservice@compendiumgeneeskunde.nl of op de Compendium Community.