De coronamaatregelen zijn niet eerlijk. Ze treffen onze kwetsbare groepen onevenredig hard. Ouderen, verstandelijk gehandicapten, dak- en thuislozen, asielzoekers en meer. Juist de mensen die we proberen te beschermen van corona zijn vaak sterk afhankelijk van hun sociale netwerk, van het contact met anderen. Juist zij leven vaak voor en door anderen. De lockdown heeft deze strohalm doormidden gebroken, als een twijgje dat voor je ogen tussen twee vingers wordt geknakt.
We hebben onvoldoende oog voor onze oudere medemens. In onze sterk geïndividualiseerde samenleving met een kapitalistische vraatzucht is geen plek op de eerste rang voor ze gereserveerd. We hebben het maar over onze economie en koopkracht, en de crisis waar we in komen door corona. Maar kijken we alsjeblieft ook eens naar de kwaliteit van leven van onze oudere medemens in plaats van alleen naar de muntjes?
Een winkeluurtje ‘exclusief voor ouderen’ tussen 7 en 8 uur, is vooral goed voor het imago, en daarmee de omzet, van de supermarkt. De meeste ouderen staan om 7 uur echt nog niet te springen om boodschappen te doen, maar wachten nog op mantel- of thuiszorg die komt helpen bij het wassen en aankleden, of de steunkousen aandoen. Als je als supermarkt echt lef hebt, creëer je dat winkeluurtje op een tijdstip dat ouderen er echt van kunnen profiteren. En als dat dan toevallig samenvalt met het spitsuur in de supermarkt, heeft de rest van de klanten gewoon even pech.
Sommige ouderen vinden de angst die deze tijd met zich meebrengt erger dan de Tweede Wereldoorlog. Dat kunnen wij ons toch niet voorstellen? Het gaat mijn verbeelding bijna te boven. In de Tweede Wereldoorlog had de vijand een duidelijk gezicht, ze was geen onzichtbaar rondwarend virus. Het leven ging, na de invasie, min of meer door. En bovenal: mensen hadden elkaar nog, ze trokken meer naar elkaar toe. Er was geen verplichte sociale isolatie. Ik ben opgelucht dat mijn opa’s en oma’s, hoezeer ik ze ook mis, deze tijd niet meer mee hoeven te maken.
We hebben nog veel te leren van andere culturen. Waar de nestor en nestrix van de gemeenschap nog steeds op een voetstuk staan. Waar nog écht geluisterd wordt naar de oudsten. Waar dankbaarheid is voor de levenswijsheid die ze inbrengen.
Het gras is natuurlijk altijd groener bij de buren. Maar onze ouderen verdienen het dat we écht luisteren naar hun behoeftes, en dat niet voor ze invullen met onze eigen aannames. En als dat betekent dat de verpleeghuizen weer beperkt bezoek moeten ontvangen, moeten we de risico’s daarvan misschien maar accepteren.
Rick van Uum is huisarts in opleiding in Utrecht en mijmeraar. Hij was al vroeg betrokken bij Compendium Geneeskunde als auteur Endocrinologie, en reviseerde de hoofdstukken Endocrinologie en Kindergeneeskunde voor 2.0. Tijdens de coronacrisis blogt hij twee keer per week voor Compendium Geneeskunde zijn bespiegelingen op het doktersvak en zijn eigen leven, steeds op zoek naar een noot van compassie.
