Al snel na het lezen van het onderzoek dat de Jonge Dokter en het onderzoeks- en adviesbureau Sardes in augustus 2020 publiceerden*, spoken er verschillende gedachten door ons hoofd. Naast de helft van de jonge dokters geeft namelijk ook 56% van onze collega coassistenten aan wel eens te overwegen om te stoppen. Kijkend naar onze eigen ervaringen verbaast ons dat eerlijk gezegd weinig. Coschappen zijn soms zwaar, uitputtend en belastend. De bevinding dat het leven als arts soms ook zijn tol eist, baart ons zorgen.
Voordat je als coassistent nog maar een stap in het ziekenhuis hebt gezet, word je door medestudenten al bang gemaakt met verhalen over de coschappen. Zo zouden coschappen veel tijd kosten en daarnaast zou het uitdagend zijn om naast je coschappen een sociaal leven te hebben. Daartegenover staat dat je wel eindelijk patiënten kan zien en de theorie, die je in al die jaren in je hoofd hebt gestampt, in de praktijk kan toepassen. Bovendien ga je erachter komen of het vakgebied waar je altijd al van droomde wel echt bij jou past of ontdekken wat je nou eigenlijk leuk vindt of wat juist niet: een ontdekkingsreis begint!
In die ontdekkingsreis loop je echter al snel tegen jezelf aan, want wat mag je als coassistent doen? Wat kan je als coassistent? Waar moet ik staan als coassistent? Wie ben ik nou eigenlijk? Voor dat stukje persoonlijke ontwikkeling is vaak bijzonder weinig aandacht en begeleiding. Het is juist ontzettend belangrijk om sterk in je schoenen te (leren) staan, jezelf te ontwikkelen en te weten wat je wil. De coassistent die als ‘‘groentje’’ de eerste dag binnenloopt in het ziekenhuis, moet opbloeien tot een zelfverzekerde jonge arts. Niet alleen de competenties medisch deskundige en academicus maken je een goede arts. Als jij je zelfverzekerd voelt en lekker in je vel zit, kun je uiteindelijk betere zorg leveren aan je patiënten. Er zou in het curriculum meer aandacht moeten komen voor persoonlijke ontwikkeling.
Uit het onderzoek bleek dat jonge artsen een hoge werkdruk en prestatiedruk ervaren, veel verantwoordelijkheden hebben en het werk emotioneel belastend vinden. Coassistenten zien deze hoge werkdruk van de arts-assistenten ook. Om te voorkomen dat je straks de boeken ingaat als “het is wit en het staat in de weg”, cijfer je je over het algemeen makkelijk weg. Dit uit zich vaak in een gevoel van nutteloosheid. Je wilt iets doen om te helpen, maar hoe? Dus om niet nog meer tijd te eisen van die arts vraag je toch niet die beoordeling die je eigenlijk had willen hebben. Aan de andere kant heb je juist het idee dat je constant beoordeeld of misschien zelfs veroordeeld wordt. Heb je een keer een mindere klik met de arts dan zie je dat vast terug in je beoordeling. Deze afhankelijkheid (vaak langer dan tien jaar) maakt onzeker en als co snak je ernaar minder afhankelijk te zijn van anderen en je onderdeel van het team te voelen. Want ondanks dat je als co een (onbetaalde) fulltime werkweek draait (vijf dagen in de week met soms nog een aantal weekenddiensten, avonddiensten of zelfs nachtdiensten), ben je vaak niet echt onderdeel van het team en kan je de artsen slechts een enkele keer wat van hun werkdruk ontnemen.
Werkdruk is dus misschien niet helemaal het juiste woord voor wat wij als coassistenten ervaren, maar prestatiedruk zeker wel. Geneeskundestudenten willen altijd het onderste uit de kan halen. Met daarbij een hoog gehalte aan perfectionisme en competitiedrang. Bovendien krijgt men het gevoel dat je elke dag de beste versie van jezelf moet zijn. Er wordt van je verwacht dat je alles aangrijpt en leuk vindt. Als je op vrijdag om 17.00 uur nog wordt meegevraagd om te assisteren op een OK, die zeker langer dan twee uur zal duren, dan zal je de plannen voor die avond moeten afzeggen. Je moet voor jezelf op kunnen komen en grenzen kunnen stellen, maar ja wat zijn die grenzen? In de bachelor staan we daar eigenlijk nauwelijks bij stil en ook in deze masterfase is er haast geen ruimte om dit te evalueren. Daarnaast heerst er een taboe tussen geneeskundestudenten om je grenzen aan te geven of om toe te geven dat je ergens moeite mee hebt. Dit gevoel stop je snel weg onder het mom van: “Al velen zijn mij voorgegaan. Het hoort er gewoon bij.” Ja, dat klopt, ook die specialist heeft de co beproeving moeten doorstaan, maar dit betekent natuurlijk niet dat je het niet als zwaar mag ervaren. Het is niet gek dat er in die driejarige ontdekkingsreis soms plekken zijn waar jij wat minder mee hebt en waar jij de dagen als wat zwaarder ervaart dan een ander. En nee, je bent niet de enige die er soms echt een dag geen zin in heeft.
Al met al zijn die coschappen soms best zwaar, uitputtend en belastend, maar dit komt ook deels door de cultuur die wij zelf stiekem in stand blijven houden. Het is tijd om ons aan te sluiten bij de jonge dokters en samen de cultuur te veranderen. Laten we ons echte zelf zijn, ons kwetsbaar op durven stellen en zo zelfverzekerde jonge artsen worden die voor zichzelf zorgen, opkomen en bovenal doen wat wij leuk vinden. Een tip: stel jezelf doelen en werk daaraan. Als je de begeleiding niet van een supervisor krijgt, word dan je eigen supervisor, en plan daar ook echt tijd met jezelf voor in. En vergeet in de tussentijd dus niet dat de coschappen er zijn om iets te leren; over de verschillende vakgebieden, over patiënten en met name over jezelf. Probeer te genieten van die ontdekkingsreis en hou vol!
* Donkers, E., Kruiter, J. and Blezer, M., 2020. Hoe zit jij in je vel?. Onderzoek naar werkplezier en werkstress bij jonge dokters. Sardes & De Jonge Dokter. [online] Available at: <https://dejongedokter.nl/wp-content/uploads/2020/08/Rapport-De-Jonge-Dokter-2020-31-07-1.pdf> [Accessed 10 January 2021].
